Diz kireçlenmesi, tıbbi adıyla gonartroz, diz eklemindeki kıkırdağın zamanla aşınarak incelmesi ve eklem yüzeylerinin birbirine sürtünmesiyle oluşan dejeneratif bir eklem hastalığıdır. Genellikle 50 yaş üzerindeki bireylerde görülse de, travma, genetik yatkınlık, fazla kilo ve aşırı kullanım gibi nedenlerle daha erken yaşlarda da gelişebilir.
Sağlıklı bir diz ekleminde kıkırdak dokusu, eklem hareketleri sırasında kemiklerin birbirine sürtünmesini önler. Ancak diz kireçlenmesinde bu kıkırdak dokusu yıpranır ve kaybolur. Sonuç olarak eklemde ağrı, sertlik, hareket kısıtlılığı ve zamanla şekil bozukluğu ortaya çıkar.

Diz kireçlenmesinin erken evrelerinde ilaç tedavisi, egzersiz, kilo kontrolü, fizik tedavi uygulamaları ve eklem içi enjeksiyonlar (hyaluronik asit, PRP vb.) gibi konservatif yöntemlerle şikayetler kontrol altına alınabilir. Ancak ileri evre vakalarda bu yöntemler yetersiz kalabilir ve cerrahi müdahale gerekebilir.
Cerrahi seçenekler arasında diz protezi ameliyatı (total diz artroplastisi), yarım diz protezi (unicondylar protez), yüksek tibial osteotomi gibi yöntemler bulunur. Hangi cerrahinin uygun olduğu, hastanın yaşı, aktivite düzeyi, deformite derecesi ve radyolojik evresine göre belirlenir.

Ameliyat Süresi: Yaklaşık 90–120 dakika
Anestezi Türü: Spinal + sedasyon veya genel anestezi
Ameliyat Yöntemi:
- Diz eklemindeki hasarlı yüzeyler çıkarılır.
- Yerine metal ve polietilen yüzeylerden oluşan yapay eklem parçaları yerleştirilir.
İlk gün: 4–6 (epidural/sinir bloğu varsa 2–3)
İlk hafta: 3–4
2. haftadan sonra: 1–2
Genellikle 2–4 gün arası.
İlk gün: Ayağa kalkma ve yürüme başlatılır
1. hafta: Fizik tedavi başlar
1–2 ay: Desteksiz yürüme
3. ay: Merdiven çıkma ve günlük yaşam aktivitelerinde rahatlık
İlk pansuman: 2. gün
Dikiş alınması: 10–14. gün
Tam iyileşme genellikle 3–6 ay arasında tamamlanır. Ancak erken dönemde bile günlük yaşam aktiviteleri rahatça yapılabilir.
Yürüyüş, yüzme, hafif bisiklet gibi düşük etkili sporlar yapılabilir. Zıplama ve futbol gibi temaslı sporlardan kaçınılmalıdır.
Modern diz protezlerinin ömrü 15–20 yıl arasındadır. Kullanım alışkanlıklarına bağlı olarak bu süre değişebilir.
Epidural anestezi, sinir bloğu ve etkili ağrı kesici protokolleri sayesinde ağrı kontrolü sağlanır.
Masa başı işler için genellikle 3–4 hafta içinde dönüş mümkündür. Fiziksel efor gerektiren işler için bu süre daha uzun olabilir.